Αριστεία και αδικία

Σήμερα το ΕΜΠ είναι φτωχότερο. Η γραμματέας που ήταν η ψυχή του κτηρίου για 15 χρόνια, δεν θα είναι πια μαζί μας. Το ίδιο και ο φύλακας, που τον θυμάμαι από τη δεκαετία του 90 να διαχειρίζεται την πολυεπίπεδη δραστηριότητα του κτηρίου Γκίνη.
136 συνάδελφοί τέθηκαν άμεσα σε διαθεσιμότητα γιατί το σύστημα αποφάσισε ότι η κατηγορία τους δεν άξιζε ούτε καν να μπει σε μοριοδότηση. Πολλοί άλλοι, πολύτιμοι για το ΕΜΠ, εργαζόμενοι, θα μοριοδοτηθούν και θα τεθούν σε διαθεσιμότητα τις επόμενες εβδομάδες, είτε γιατί στη κατηγορία τους καταργείται σημαντικό ποσοστό των θέσεων, είτε γιατί τα αποτελέσματα της μοριοδότησης δεν θα συμβαδίζουν με αυτά μιας πιο ουσιαστικής αξιολόγησης.
Από την άλλη, για τους λίγους «κακούς υπαλλήλους» κατάσταση φαίνεται να κυλάει σύμφωνα με τα προαιώνια κοινωνικά διδάγματα που πήραν σάρκα και οστά κατά τη χρυσή δεκαετία του 80. Η κατηγορία τους δεν μπαίνει σε διαθεσιμότητα, το ΕΜΠ κλειστό για καιρό-ευκαιρία ίσως για φθινοπωρινές διακοπές-, και εντάξει τέλος πάντων, η κοινωνία μου χρωστάει γιατί ο παππούς μου έκανε τρία χρόνια στη Μακρόνησο. Αλλά και κάποιοι που θα βγουν σε διαθεσιμότητα έχουν ήδη πάρει τα παλιά-γνωστά μονοπάτια διάθεσής τους, στο επόμενο εργασιακό τους καταφύγιο.
Ποιοι όμως είναι οι «κακοί» υπάλληλοι; Για κάποιους κανένας δεν μπορεί να εκφέρει γνώμη γιατί δεν συχνάζουν στο ΕΜΠ, ενώ τους υπολοίπους όλοι τους έχουμε συναντήσει και αντιμετωπίσει, σαν αναγκαίο κακό ενός «μεσογειακού» δημόσιου συστήματος. Βέβαια προσωπικά προτιμώ την πρώτη κατηγορία αφού η δεύτερη είναι σαφώς πιο επιζήμια για το ΕΜΠ. Για παράδειγμα ένας «κακός» υπάλληλος Γραμματείας, που παραλαμβάνει τα πιστοποιητικά των πρωτοετών μπορεί να δυσφημίσει τη δουλεία δεκάδων σκληρά εργαζόμενων υπαλλήλων και τελικά το ίδιο το ΕΜΠ. Πόσοι είναι; Σίγουρα όχι πολλοί και θα μπορούσε το ΕΜΠ να τους εντοπίσει και να τους ενσωματώσει σε ένα οργανόγραμμα που θα είχε 883 ονόματα.
Πρέπει όμως να αναφερθώ και στους «ήρωες της εργασίας» που υπάρχουν στο ΕΜΠ αλλά και γενικότερα στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας. Μια κατηγορία που βρίσκεται σε δυσμένεια, ακόμη και σε «προηγμένες» κοινωνίες, εκεί όμως γιατί το σύστημα δεν θέλει να εξαρτάται από το άτομο αλλά από το σύνολο. Κάποιους από αυτούς τους «ήρωες» δεν τους ξέρουμε, γιατί, ακόμη και το βράδυ των Χριστουγέννων, ασχολούνται με αυτά που όλοι μας θεωρούμε αυτονόητα (δίκτυο, κτήρια, φύλαξη), ενώ τους υπόλοιπους όλοι τους γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει για την ικανότητα τους να λειτουργούν το «μεσογειακό» μας σύστημα σε καθημερινή βάση, με συνέπεια, επιμονή και σοφία.
Τι προκάλεσε αυτή την τεράστια αδικία της απόρριψης κάποιων «αρίστων» στη κατηγορία τους, η οποία γίνεται ως επί το πλείστον σε άτομα ταυτισμένα με το ΕΜΠ;
Προφανώς όλα ξεκίνησαν από το κράτος που ισοπεδωτικά προχώρησε στην αναδιάρθρωση μας, αλλά και εμείς θα μπορούσαμε να κάνουμε περισσότερα. Θα αναφέρω τέσσερα σημεία τα οποία ίσως χρειαστούν και στο μέλλον.
• Ισχυρή και εμπεριστατωμένη προβολή της θέσης ότι το ΕΜΠ δεν είναι Πανεπιστήμιο Νοτιοδυτικών Κυκλάδων ούτε ΤΕΙ Άνω Ράχης και αξίζει σεβασμού και καλύτερης αντιμετώπισης από το κράτος και την κοινωνία. Οι φοιτητές μας εισέρχονται με βαθμούς πρόσβασης που βρίσκονται στο άνω 5% του συνόλου των υποψηφίων και οι απόφοιτοί μας γίνονται δεκτοί στα καλύτερα πανεπιστήμια του πλανήτη. Οι φοιτητές του ΤΕΙ Άνω Ράχης εισέρχονται με βαθμούς πρόσβασης που βρίσκονται στο κάτω 5% και οι απόφοιτοί του απλά δεν υπάρχουν. Ακόμη, το διδακτικό και ερευνητικό μας έργο, καθιστά το ΕΜΠ σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μας είναι από τα πιο υψηλά, συγκρινόμενο με άλλα ιδρύματα και δομές της χώρας.
• Εσωτερική αξιολόγηση των πάντων. Προσωπικού, ΔΕΠ, εργολάβων, υπηρεσιών, μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Η μακροχρόνια άρνηση από όλους μας, κάθε αξιολόγησης σε οτιδήποτε, έφερε την επισφαλή και εξωτερική διαδικασία της μοριοδότησης. Προσωπικά την συναντώ χρόνια από όλους, ακόμη και από τους φοιτητές. Η άρνηση, που δικαιολογημένα πηγάζει από την έλλειψη εμπιστοσύνης στο «μεσογειακό» σύστημα, μαθηματικά οδηγεί στην υποβάθμιση. Η αντίληψη ισοπέδωσης των πάντων που υπάρχει στην Ελληνική κοινωνία δεν πρέπει να περάσει στο ΕΜΠ. Δεν είναι πρωτόγνωρο ακόμη και για «δίκαιες» κοινωνίες η υποβάθμιση των «αρίστων», αλλά στην Ελλάδα είναι παλιά υπόθεση, η αναβάθμιση των «αχρήστων». Το ζήτημα της αξιολόγησης θα το βρούμε μπροστά μας όταν θα συγκριθούμε με το ΤΕΙ Άνω Ράχης. Ελπίζω ότι τότε το σύστημα θα έχει την κοινή λογική να μην κάνει μοριοδότηση με βάση τον αριθμό των εγγεγραμμένων στο πρώτο έτος (και μηδέποτε αποφοιτησάντων) φοιτητών. Ακόμη ελπίζω ότι όταν το σύστημα σαρώσει το ΤΕΙ Άνω Ράχης να φροντίσει για την ενσωμάτωση των «αρίστων» του (που σίγουρα υπάρχουν), σε άλλες δομές.
• Σχέδιο για την εξασφάλιση της λειτουργίας του ΕΜΠ μετά τις απομακρύνσεις και υποστήριξη κάποιων εργαζομένων που τελικά δεν θα «διατεθούν». Το ΕΜΠ πρέπει να συνεχίσει το έργο του όπως έκανε και σε άλλες δύσκολες στιγμές στην ιστορία του και ταυτόχρονα να υποστηρίξει τα πρώην μέλη της Κοινότητας που το επιθυμούν ή το έχουν ανάγκη. Ας δημιουργηθεί ταμείο υποστήριξης ή ας διατεθούν χρήματα από τον Ειδικό Λογαριασμό για την χρηματοδότηση κάποιων «πολύτιμων» υπαλλήλων, ώστε να συνεχίσουν το έργο τους. Ακόμη να εξασφαλιστεί η στήριξη όσων έχουν πρόβλημα. Ξέρω, δεν αφήνει ο Πάρεδρος, το μνημόνιο, οι νόμοι, οι διατάξεις, τι θα πουν τα ΜΜΕ…. Μήπως είναι καιρός να προασπίσει το ΕΜΠ επιτέλους την αυτονομία του; Έχει φέρει στη χώρα εκατοντάδες εκατομμύρια μέσα από την έρευνα και πρόσφατα συνείσφερε 35 εκατομμύρια στο απύθμενο χρέος. Είναι δυνατόν να έχει ακόμη προβλήματα για το πως θα χειριστεί τους πόρους του;
• Σχέδιο για το ΕΜΠ του μέλλοντος. Ας οργανωθεί ένα ΕΜΠ που να ανθίζουν οι «άριστοι» χωρίς να αισθάνονται προσβεβλημένοι οι «μέτριοι» που πάντα υπάρχουν. Ο καθένας έχει το ρόλο του σε ένα σύστημα που ξέρει να αξιοποιεί τους ανθρώπους του. Ακόμη, ας προσαρμοστεί η κοινότητα στις νέες καταστάσεις, χωρίς να συμβιβαστεί, προδίδοντας παλιές αξίες. Ίσως σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση να μην είναι κατάλληλη η στιγμή, αλλά σύντομα θα πρέπει να επανεξεταστούν στερεότυπα που μόνο στην επιφάνεια είναι δημοκρατικά και τελικά οδηγούν στην ισοπέδωση και τη συρρίκνωση.

Πιστεύω ότι με βάση αυτούς τους τέσσερεις άξονες θα πρέπει να κινηθεί το Ίδρυμα στο μέλλον, ώστε να μειωθούν οι επιδράσεις του πρώτου χτυπήματος και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα τα επόμενα που έρχονται. Το ΕΜΠ έχει ικανούς ανθρώπους, ταυτισμένους με το ίδρυμα, που μπορούν να συνθέσουν τις απόψεις τους και να δημιουργήσουν έναν Πολυτεχνείο αριστείας και ανάπτυξης, ακόμη και αν αυτό είναι μια νησίδα μέσα στον ωκεανό της χρεωκοπίας.
Και για να τελειώσω με τα πρόσωπα που ανέφερα στην αρχή, νοιώθω ότι κάποιος θα πρέπει να πει κάτι για την προσβολή που έγινε στη γραμματέα, στο φύλακα και πολλούς άλλους «πολύτιμους» συναδέλφους. Τα άμεσα βιοποριστικά προβλήματα που διαγράφονται στο άμεσο μέλλον, εντείνονται από τη θλίψη ότι τους απέρριψε ένα σύστημα το οποίο υπηρέτησαν ολόψυχα. Δεν πειράζει το λέω εγώ πρώτος. Λυπάμαι για την αδικία, το μακροχρόνιο έργο σας συνέβαλε στην ανάπτυξη του ΕΜΠ και ελπίζω ότι το Ίδρυμα θα βρει έναν τρόπο να σας αποκαταστήσει. Εξάλλου, ο δρόμος της αριστείας είναι λίγο πιο δύσκολος, αν κουβαλάς ένα, έστω και μικρό, φορτίο αδικίας.