Μάθαμε σήμερα απ’ την εφημερίδα «Τα Νέα» ποιοι θα είναι υποψήφιοι πρυτάνεις μας. Δυστυχώς το δημοσίευμα είναι ελλιπές—αλλά μπορεί κανείς να φανταστεί πως κι αυτό σύντομα θα διορθωθεί σε νέο δημοσίευμα—αφού δεν μας διευκρινίζει ποιοί είναι οι τρεις που θα επιλέξει το Συμβούλιο Ιδρύματος.
Αναφέρομαι φυσικά στην καινοτομική πρόβλεψη του «μεταρρυθμιστικού» νόμου:
[8.16.γ] Το Συµβούλιο, µε απόφασή του, που λαµβάνεται µε πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνόλου των µελών του, επιλέγει […] τρεις υποψηφίους µεταξύ αυτών που συγκεντρώνουν τα τυπικά προσόντα […]
Πραγματικά, σοφή πρόβλεψη. Και μόνο αυτή δικαιώνει τους πρωτοπόρους συνάδελφους που υποστήριξαν τη «μεταρρύθμιση», αυτούς που βλέπουν πιο μπροστά από μας τους κοντόφθαλμους. Απορώ πώς δεν το είχαμε δει αυτό από παλιά. Μα είναι δυνατόν ένας πανεπιστημιακός να μπορεί να τα βγάλει πέρα με πάνω από τρεις επιλογές; Ενώ τώρα τη δύσκολη δουλειά θα την κάνει το Συμβούλιο—θα κόψει τους ακατάλληλους. (Ελπίζω να λάβει υπόψη και την παραίνεσή μου που εμπεριέχεται στον τίτλο αυτής της ανάρτησης, αλλά και στο ίδιο το δημοσίευμα των Νέων).
Φυσικά υπάρχουν και άλλες καινοτομίες στον νέο νόμο.
[8.15] Ως πρύτανης εκλέγεται καθηγητής πρώτης βαθμίδας Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, με ελληνική ιθαγένεια και άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας, αναγνωρισμένο κύρος και σημαντική διοικητική εμπειρία.
[8.16.α] Ο Πρύτανης εκλέγεται από τους καθηγητές και τους υπηρετούντες λέκτορες του ιδρύµατος, µε άµεση, µυστική και καθολική ψηφοφορία, ύστερα από διεθνή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος[…]
[8.16.δ] Ο Πρύτανης διορίζεται µε απόφαση του Συµβουλίου που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, για τετραετή θητεία.
Τέρμα πια η μονοπώληση της πρυτανείας από ντόπιους. Πραγματικά, μετά τη διεθνή πρόσκληση ενδιαφέροντος θα κατακλυστούμε από υποψήφιους από όλο τον κόσμο—όπως άλλωστε προκύπτει και από το πιο πάνω δημοσίευμα.
Για το πως θα δουλέψει το σύστημα μπορεί να πάρουμε μια ιδέα από τις περσινές εκλογές Κοσμητόρων. Επομένως, έχει ενδιαφέρον να δούμε ομοιότητες και διαφορές στο νομικό πλαίσιο που διέπει τις δύο θέσεις. Οι αντίστοιχες προβλέψεις του νόμου για τον Κοσμήτορα είναι (μεταξύ άλλων):
[9.2.α] Υποψήφιοι για τη θέση του κοσμήτορα μπορούν να είναι αναγνωρισμένου κύρους καθηγητές πρώτης βαθμίδας της Σχολής με διοικητική εμπειρία […]. Ο κοσμήτορας εκλέγεται από τους Καθηγητές και τους υπηρετούντες λέκτορες της Σχολής με άμεση, μυστική και καθολική ψηφοφορία και διορίζεται από τον Πρύτανη για τετραετή θητεία.
[9.2.β] Το Συµβούλιο, µε απόφασή του, που λαµβάνεται µε πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνόλου των µελών του, επιλέγει […] τρεις υποψηφίους µεταξύ αυτών που συγκεντρώνουν τα τυπικά προσόντα […]
Στον πίνακα δίνω τις ομοιότητες και διαφορές σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο.
| Πρύτανης |
Κοσμήτορας |
|
| Προεπιλογή από Συμβούλιο |
3 |
3 |
| Θητεία |
4 χρόνια |
4 χρόνια |
| Πρόσκληση |
διεθνής |
στη Σχολή |
| Τυπικές προϋποθέσεις |
καθηγητής πρώτης βαθμίδας Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, με ελληνική ιθαγένεια και άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας, |
καθηγητής πρώτης βαθμίδας της Σχολής |
| Προσόντα |
αναγνωρισμένο κύρος, σημαντική διοικητική εμπειρία |
αναγνωρισμένο κύρος, διοικητική εμπειρία |
Για να πω την αλήθεια νόμιζα ότι οι προβλέψεις του νόμου είχαν διαφορές για τις δύο περιπτώσεις. Παρόμοια εντύπωση είχαν πολλοί συνάδελφοι που μιλούσαν, όπως και εγώ, για ευρύτερη δυνατότητα υποψηφιότητας Πρύτανη (αλλά όχι Κοσμήτορα), ακόμη και συνταξιούχου καθηγητή, κτλ. Όμως ξανακοιτώντας τα βλέπω πως όλα είναι όμοια, εκτός από το ότι η διοικητική εμπειρία του υποψήφιου Πρύτανη πρέπει να είναι «σημαντική». Βέβαια στις διαφορές θα έβαζε κανείς και τη δυνατότητα ο υποψήφιος Πρύτανης (σε αντίθεση με τον Κοσμήτορα) να είναι από άλλο Ίδρυμα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, αλλά, όπως δείχνουν τα πράγματα, και αυτή η «επαναστατική μεταρρύθμιση» θα μείνει στα χαρτιά.
Ο νόμος (φρόντισε να) είναι ασαφής ως προς το πότε πρέπει ο υποψήφιος Πρύτανης ή Κοσμήτορας να είναι καθηγητής. Όταν γίνεται η εκλογή ή σε όλη τη θητεία του; Το ερώτημα έχει κάποια αξία, την ουσία της οποίας θα αποφύγω να αναλύσω αυτή τη φορά—ίσως το κάνω σε πιο εύθετο χρόνο. Συνοπτικά πιστεύω ότι η απάντηση είναι η δεύτερη, σε όλη τη θητεία. Αυτή την άποψη σχημάτισα και διατύπωσα πέρσι, όταν έτυχε να είμαι αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής για την Εκλογή Κοσμήτορα στη ΣΕΜΦΕ, όπου ένας από τους υποψήφιους θα συνταξιοδοτούνταν πριν κλείσει η τετραετία. Σημειωτέον ότι η εν λόγω Επιτροπή δεν ήταν απλώς εφορευτική, αλλά είχε καθήκον να ελέγξει την νομιμότητα των υποψηφιοτήτων. Λεπτομέρειες για την άποψή μου δίνω στο Παράρτημα πιο κάτω, όπου δημοσιοποιώ δύο περσινά ηλεκτρονικά μηνύματά μου.
Σε συσκέψεις που είχαν γίνει τότε είχα δει πολλά μέλη αντίστοιχων επιτροπών (είχαν συνεδριάσει όλες μαζί κάποιες φορές) να έχουν παρόμοια άποψη με τη δική μου, με σημαντική εξαίρεση τον τ. Αντιπρύτανη Μάκη Σπαθή που επέμενε απ’ την αρχή για το αντίθετο—ότι δεν έχει σημασία πότε ο υποψήφιος συνταξιοδοτείται. Αργότερα και άλλοι πολλοί προσχώρησαν σε αυτή την άποψη.
Για να μην πολυλογώ, ο Πρύτανης, ικανοποιώντας αίτημά μου (και τον ευχαριστώ γι’ αυτό), ζήτησε έγγραφη νομική συνδρομή, αρχικώς από το Υπουργείο που (όπως αναμενόταν) δεν την έδωσε και τελικώς από τον Νομικό Σύμβουλο του ΕΜΠ, ο οποίος εξέδωσε μια γνωμοδότηση (δείτε το πλήρες κείμενο). Ο Νομικός Σύμβουλος ερμηνεύοντας κατ’ αντιδιαστολή (όπου η αντιδιαστολή αναφέρεται στις προβλέψεις του νόμου για το Συμβούλιο—υποθέτω αν η ερμηνεία ήταν κατ’ αναλογία το συμπέρασμα θα ήταν το ακριβώς αντίθετο), καταλήγει στα εξής:
1. Επιτρέπεται κατά νόμο να είναι υποψήφιος για θέση Κοσμήτορα Σχολής του Ε.Μ.Π. και να εκλεγεί και εκείνος που θα αποχωρήσει πριν τη λήξη της τετραετούς θητείας του ως Κοσμήτορας, λόγω συμπλήρωσης του ανώτατου ορίου ηλικίας.
2. Η θητεία των υποψηφίων του ερωτήματος, εφόσον εκλεγούν, ταυτίζεται με τη θητεία τους ως καθηγητών πρώτης βαθμίδας.
Φαντάζομαι πως η πιο πάνω γνωμοδότηση, η οποία και τέθηκε σε εφαρμογή (και που και εγώ φυσικά σεβάστηκα—άλλωστε δεν είμαι νομικός), θα αποτελέσει δεδικασμένο και για τις πρυτανικές εκλογές, οπότε για να εκδηλώσει κανείς (προς το Συμβούλιο) το ενδιαφέρον του για υποψήφιος Πρύτανης θα πρέπει απλώς να μην έχει ήδη συμπληρώσει το ανώτατο όριο ηλικίας, δηλαδή να μην έχει ήδη συνταξιοδοτηθεί. Βέβαια, κατά τη γνωμοδότηση, όταν συμπληρώσει το ανώτατο όριο θα πρέπει, δυστυχώς, να λήξει η θητεία του—αν δεν αλλάξει ως τότε η ερμηνεία του νόμου—και στη συνέχεια να γίνουν πρόωρες εκλογές. Αλλά τι πειράζει, οι πρόωρες εκλογές είναι καθεστώς στην Ελλάδα.
Δημήτρης Κουτσογιάννης
ΥΓ. Οριστική υπερβατική λύση στο μέγα πρόβλημα των ανώτατων ορίων ηλικίας μπορεί να δώσει η ιδέα των ολογραμμάτων των καθηγητών.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Δημοσιοποίηση περσινών ηλεκτρονικών μηνυμάτων μου
1. Ηλεκτρονικό μήνυμα που έστειλα στον Πρόεδρο της Επιτροπής, τον συνάδελφο Νίκο Μήτρου, με κοινοποίηση στα άλλα μέλη της Επιτροπής και στον Πρύτανη.
——– Original Message ——–
Subject: Re: Ekloges Kosmitora SEMFE
Date: Wed, 06 Mar 2013 19:25:06 +0200
From: Demetris Koutsoyiannis
To: Nikolaos Mitrou
CC: Gspathis, bakas@xxxxx, trassias@xxxxx, lpapa@xxxxx, “S.E.Simopoulos”
Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής, αγαπητέ Νίκο,
1. Ευχαριστώ για την ενημέρωση.
2. Διευκρινίζω ότι αν δεν παρευρέθηκα στη σύσκεψη, είναι γιατί δεν προσκλήθηκα.
3. Είμαι αναπληρωματικό μέλος και κατά συνέπεια δεν με έχετε ανάγκη για να προχωρήσετε, αν τα τακτικά μέλη αποφασίσετε να μην περιμένετε νομική τεκμηρίωση. Σε κάθε περίπτωση δεν παραιτούμαι από αναπληρωματικό μέλος και επιθυμώ να καταγραφεί η άποψή μου για το ανακύψαν θέμα.
3. Δεν έχω αντίρρηση να προχωρήσουν οι εκλογές, αφού όμως προηγουμένως ελεγχθεί η εκλογιμότητα των υποψηφίων, κάτι που αποτελεί καθήκον της Επιτροπής μας. Το καθήκον μας αυτό δεν εξαντλείται σε τυπικό, ενώ η στάση μας απέναντι σε αυτό έχει ευρύτερες διαστάσεις όπως εξηγώ παρακάτω.
5. Αν προχωρήσει η εκλογή, θεωρώ ότι πρέπει να αποκλειστεί ο υποψήφιος που συνταξιοδοτείται πριν την ολοκλήρωση της τετραετούς θητείας του κοσμήτορα. Την άποψή μου τη στηρίζω ως εξής:
Α. Ο ν. 4009, Άρθρο 9, παρ. 2. α), όπως ισχύει, λέει: “Υποψήφιοι για τη θέση του κοσμήτορα μπορούν να είναι αναγνωρισμένου κύρους καθηγητές πρώτης βαθμίδας της Σχολής με διοικητική εμπειρία…”. Θεωρώ πως αφού ο νόμος ζητάει να είναι καθηγητές, θα πρέπει να είναι καθηγητές σε όλη τη διάρκεια της θητείας τους, άρα αν ενδιάμεσα συνταξιοδοτούνται δεν είναι εκλόγιμοι.
Επιπλέον ο πρόσφατος νόμος 4115/2013 στο άρθρο 44Α παρ.10 αναφέρει:
Στο τέλος του τελευταίου εδαφίου της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του ν. 4009/2011 (Α΄195), όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 3 του ν. 4076/2012 (Α΄159) προστίθεται εδάφιο ως εξής : «… για τετραετή θητεία»
Άρα ο κοσμήτορας εκλέγεται και διορίζεται για τετραετία και επομένως θα πρέπει να έχει τις προϋποθέσεις για να ασκήσει τα καθήκοντά του την υπόψη τετραετία.
Β. Η ακαδημαϊκή δεοντολογία, όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία 30 χρόνια, λέει πως οι υποψήφιοι για όλα τα όργανα διοίκησης του Ιδρύματος πρέπει να έχουν την ιδιότητα (ενεργού καθηγητή ή αναπληρωτή καθηγητή κτλ.), βάσει της οποίας εκλέγονται στο όποιο όργανο, σε όλο το διάστημα της θητείας του οργάνου. Δεν συνάδει με τη δεοντολογία, όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ, να είναι υποψήφιοι, ιδίως για θέσεις υψηλής ευθύνης, συνάδελφοι που συνταξιοδοτούνται ενδιαμέσως.
Γ. Τυχόν αποδοχή αμφιλεγόμενων υποψηφιοτήτων αυτού του τύπου μπορεί να οδηγήσει σε περιπέτειες το Ίδρυμα και τα όργανά του. Αν εκλεγεί ο ενδιαμέσως συνταξιοδοτούμενος, για πόσα χρόνια θα διοριστεί; Υπάρχει δυνατότητα διορισμού για μειωμένη θητεία (με παραβίαση του πιο πάνω εδαφίου του ν. 4115/2013); Αν όχι, τι θα συμβεί μόλις επέλθει η συνταξιοδότηση; Θα παραμείνει κοσμήτορας ο συνταξιούχος αν δεν έχει λήξει η θητεία του ως κοσμήτορα; Μπορεί να έχει τις ευθύνες του κοσμήτορα όντας συνταξιούχος; Αν δεν θέλει να παραιτηθεί από κοσμήτορας, το Ίδρυμα θα τον οδηγήσει σε παραίτηση; Με ποια μέσα;
Δ. Επίσης τυχόν αποδοχή τέτοιων υποψηφιοτήτων δημιουργεί κακή παρακαταθήκη για το μέλλον. Ως τώρα υπήρχε η πιο πάνω δεοντολογία. Με τι θα αντικατασταθεί; Δεν συζητώ επιχειρήματα του τύπου ότι το εκλεκτορικό σώμα είναι ώριμο και γνωρίζει ποιον θα ψηφίσει. Μπορεί το εκλεκτορικό σώμα να είναι ώριμο, αλλά και εμείς αυτή τη στιγμή γράφουμε υποθήκη για το μέλλον σε αυτό το κρίσιμο μεταβατικό διάστημα. Αν συνεργήσουμε στο να δημιουργηθεί προηγούμενο ότι δεν υπάρχει καμιά προϋπόθεση για την εκλογιμότητα, θα έχουμε κάνει ζημιά στο Ίδρυμα.
Ε. Τέλος, αποδοχή τέτοιων υποψηφιοτήτων θεωρώ πως δημιουργεί άνιση μεταχείριση άλλων μεγάλης ηλικίας συναδέλφων, οι οποίοι, σεβόμενοι την ως άνω δεοντολογία και τα εδραιωμένα ακαδημαϊκά ήθη, δεν υπέβαλαν υποψηφιότητα, ενώ αν είχαν ενημερωθεί ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, ίσως να είχαν υποβάλει.
Με εκτίμηση,
Δημήτρης Κουτσογιάννης
ΥΓ. Θέλοντας να γνωρίζει και ο κ. πρύτανης την άποψή μου, κοινοποιώ την απάντησή μου και σε αυτόν.
2. Απάντησή μου σε ηλεκτρονικό μήνυμα του Πρύτανη εκείνης της περιόδου:
——– Original Message ——–
Subject: Re: Ekloges Kosmitora SEMFE _S-130306231004
Date: Thu, 07 Mar 2013 00:32:59 +0200
From: Demetris Koutsoyiannis
To: S.E.Simopoulos
CC: Nikolaos Mitrou, Gspathis, bakas@xxxxx, trassias@xxxxx, lpapa@xxxxx, Μοροπούλου Τώνια, Αβαριτσιώτης Γιάννης Προσωπικό
Αξιότιμε κύριε Πρύτανη,
Ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σας και εκφράζω την αμέριστη κατανόησή μου για τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε και σας ανάγκασαν να διακόψετε την άδειά σας.
Θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν αντιστρατεύομαι τις προσπάθειές σας, αλλά συστρατεύομαι ώστε να βρεθεί μια καθαρή λύση, όπως και σεις λέτε. Φυσικά ο καθένας λειτουργεί με τα προσωπικά του λογικά και αξιακά κριτήρια, με βάση τα οποία διαμορφώνει άποψη και επιχειρηματολογεί. Στη διαμόρφωση της άποψής μου αλλά και στα επιχειρήματα που εξέθεσα προσπάθησα να λάβω υπόψη την δεοντολογία όπως έχει αποτυπωθεί για δεκαετίες τώρα στο ΕΜΠ καθώς και το γεγονός ότι μια βεβιασμένη λύση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τα ήθη μας για δεκαετίες επίσης.
Κύριε πρύτανη, θα διαφωνήσω ως προς την ισοδυναμία των δύο “καθαρών λύσεων” που αναφέρετε. Μόνο η πρώτη, του αποκλεισμού, είναι πραγματικά καθαρή και απλή. Δεν χρειάζεται νέο νόμο, αρκεί μια λογική ερμηνεία του. Όπως διαβάζω, στην επιστολή σας προς το υπουργείο δεν ζητήσατε νομοθετική ρύθμιση αλλά του ζητήσατε “να μας γνωρίσε[ι[] άμεσα εάν είναι κατά νόμο επιτρεπτό…”. Και αυτό είναι συμβατό με την πρώτη “καθαρή λύση”. Ωστόσο, το δεύτερο σκέλος της διατύπωσης του μηνύματός σας, αυτό “προς την πλευρά της ρύθμισης ως προς τη διάρκεια της θητείας” είναι προφανές ότι απαιτεί νομοθετική ρύθμιση, και μάλιστα νόμο που να ψηφιστεί από τη βουλή. Θεωρώ πως είναι ξεκάθαρο ότι ο υπάρχων νόμος, που τη διατύπωσή του παρέθεσα στο προηγούμενο μήνυμά μου, μιλάει για τετραετή θητεία. Καλώς ή κακώς, δεν μπορούμε να μιλάμε με το σημερινό πλαίσιο για θητεία μικρότερη της τετραετούς. Μόνο νόμος μπορεί να αλλάξει νόμο.
Κύριε πρύτανη, δεν έχω νομικές γνώσεις, απλώς προσπαθώ να εξασκώ τη λογική και επιδιώκω να εφαρμόζω τη σκέψη μηχανικού στην επίλυση προβλημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να θέσω ένα ακραίο παράδειγμα που στηρίζει τον ισχυρισμό μου ότι δεν στέκει λογικά η μικρότερη θητεία. Ας υποθέσουμε ότι στέκει. Μπορεί τότε να είναι και δυο-τρεις μήνες, ας πούμε; Μπορεί για παράδειγμα στις εκλογές στις άλλες τέσσερις σχολές να θέσει υποψηφιότητα κάποιος που συνταξιοδοτείται φέτος στο τέλος Αυγούστου; Αν πούμε ναι, δεν προσκρούουμε στην κοινή λογική; Αν πούμε όχι, τότε δεν θα πρέπει να θέσουμε κάποιο χρονικό όριο που να μας λέει πότε προσκρούει και πότε όχι; Αν θέσουμε όριο, τότε με την αρχή της οικονομίας (με το ξυράφι του Όκαμ αν θέλετε) θα πάμε σε ένα και μοναδικό όριο, τη διάρκεια της θητείας. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ ότι θα μπορούσε να τεθεί λογικά ή και νομικά άλλο ενδιάμεσο όριο.
Με εκτίμηση,
Δημήτρης Κουτσογιάννης
Ενημέρωση 18 Μαρτίου 2014
Ευτυχώς ο υπουργός παιδείας ζήτησε διευκρινίσεις από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) για το θέμα που συζητιέται εδώ. Η σχετική γνωμοδότηση του ΝΣΚ επιβεβαιώνει τα παραπάνω, δηλαδή ότι μπορεί μεν υποψήφιος πρύτανης να είναι οποιοσδήποτε καθηγητής εν ενεργεία, αλλά θα αποχωρήσει από πρύτανης όταν συνταξιοδοτηθεί.
Πάντως είναι ενδιαφέρον ότι μια ισχυρή μειοψηφία του ΝΣΚ, στην οποία μάλιστα ανήκει και ο Πρόεδρος και Εισηγητής, θεώρησε ότι πρέπει να αποκλειστούν από υποψήφιοι όσοι πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν στη διάρκεια της πρυτανικής θητείας (άποψη που και εγώ υποστήριζα στην παραπάνω ηλεκτρονική αλληλογραφία).
Όμως το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το ΝΣΚ θεώρησε καθήκον του να επισημάνει την
ανάγκη άρσεως των εγγενών ατελειών που χαρακτηρίζουν τις ως άνω διατάξεις του ν. 4009/2011 υπό την αρχική τους, ιδίως, έκδοση, ως μη σταθερό, συστηματοποιημένο και ασφαλές ρυθμιστικό πεδίο μείζονος και ζωτικής σημασίας ζητημάτων για την εύρυθμη λειτουργία και την, κατά το Σύνταγμα και τον νόμο, εκπλήρωση της αποστολής των ΑΕΙ και των Σχολών τους.
Γιατί τώρα ο νομοθέτησης φρόντισε να μην είναι οι ρυθμίσεις σταθεροποιημένες και ασφαλείς; Η απάντηση νομίζω είναι προφανής.