Πάνε περίπου πέντε χρόνια από τότε στήριξα την ιδέα της δημιουργίας της Ακαδημαϊκής Πρωτοβουλίας (αρχικό όνομα Συνεργασία Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης), μιας παράταξης που δραστηριοποιείται στο χώρο του Συλλόγου ΔΕΠ του ΕΜΠ. Με μία έννοια ήμουν «ιδρυτικό μέλος» της, αφού συμμετείχα στις πρώτες ζυμώσεις και συζητήσεις (κυρίως στο γραφείο του Μάκη Αθανασούλη, που είχε τότε την πρωτοβουλία για την παράταξη, μαζί με καμιά δεκαριά άλλους συναδέλφους). H κίνησή μας, με κεντρικό σύνθημα «Ανοιχτό Πανεπιστήμιο» ήθελε (ή τουλάχιστον εγώ κατάλαβα έτσι) να δώσει μια διέξοδο στην αδιέξοδη πολιτική της τότε ηγεσίας της ΠΟΣΔΕΠ, μιας πολιτικής που μείωσε το κύρος των πανεπιστημιακών και μας έκανε αναξιόπιστους στην ελληνική κοινωνία και, όπως αποδείχθηκε, ευάλωτους στις «μεταρρυθμίσεις» που επακολούθησαν (Γιαννάκου/Διαμαντοπούλου). Η ιδέα είχε αποδεδειγμένα θετική απήχηση, αφού η παράταξη έγινε πλειοψηφική στο ΕΜΠ. Μάλιστα, είχα την τιμή προ τριετίας να είμαι και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου ΔΕΠ, εκλεγμένο με αυτή την παράταξη.
Από την αρχή της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς άρχισαν δημιουργούνται αποστάσεις ανάμεσα σε μένα και την Ακαδημαϊκή Πρωτοβουλία. Για παράδειγμα, έπαψα να λαμβάνω τα ηλεκτρονικά μηνύματα που ανταλλάσσονται και να καλούμαι σε συζητήσεις, εκτός από μια-δυο στην αρχή του έτους. Σε αυτές εξέφρασα την αντίθεσή μου στο νόμο Διαμαντοπούλου. Το αρχικό κείμενο που προήλθε από αυτές τις συζητήσεις στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς και που υπέγραψαν πολλοί συνάδελφοι, εντός και εκτός της Πρωτοβουλίας, εγώ δεν το υπέγραψα. Δεν άλλαξα βέβαια γνώμη για την πρωταρχική ιδέα του «Ανοιχτού Πανεπιστημίου» που εξακολουθώ να ενστερνίζομαι. Αλλά, όπως εξήγησα στους συναδέλφους, θεώρησα ότι ανάμεσα από τις γραμμές που μιλούσαν για «Ανοιχτό Πανεπιστήμιο», το κείμενο έπαιρνε έμμεσα θέση υπέρ της «μεταρρύθμισης» Διαμαντοπούλου και έτσι δεν με εξέφραζε.
Πιστεύω πως ο νόμος 4009/2011 αποτελεί οπισθοδρόμηση. Διέπεται από βαθύ μίσος για τη δημοκρατία και από μιμητισμό προς ξένα πρότυπα που είναι ακατάλληλα για μας. Όχι πως δεν είχαμε προβλήματα στο πανεπιστήμιο, αλλά αυτά κατά την άποψή μου οφείλονταν στην έλλειψη πραγματικής δημοκρατίας–πρώτιστα στοιχεία της οποίας είναι ο αλληλοσεβασμός και η ανάληψη των ευθυνών για τις επιλογές μας. Είμαι πεπεισμένος πως τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε μόνο με περισσότερη δημοκρατία θα μπορούσαν να λυθούν. Δεν έφταιγε το παλιό νομικό πλαίσιο για αυτά τα προβλήματα.
Πιστεύω πως πολλοί συνάδελφοι που καλοπροαίρετα εναποθέτουν ελπίδες στο νέο νόμο, σαν μια νέα αρχή που, ταράζοντας τα λιμνάζοντα νερά, θα λύσει προβλήματα και θα βελτιώσει τις λειτουργίες μας, γρήγορα θα διαψευστούν. Για επαγωγή, θα αναφέρω ένα σχετικό πραγματικό παράδειγμα: Είδαμε πώς δούλεψε το «ενδιάμεσο στάδιο» των 15μελών εκλεκτορικών σωμάτων, σε σύγκριση με τα παλιά 30μελή εκλεκτορικά με μέλη αποκλειστικά από τη Σχολή. Είδαμε την υποκατάσταση του ρόλου του Τομέα σε αυτά από το Εργαστήριο-Νέα Έδρα, στο οποίο ανήκουν τα 5 από τα 15 μέλη. Είδαμε και τον ρόλο των εξωτερικών εκλεκτόρων, του θεσμού ο οποίος παρουσιάστηκε ως πανάκεια ενάντια σε συντεχνιακές λογικές: Όπως εύστοχα παρατήρησε συνάδελφος σε πρόσφατη εκλογή στη Σχολή μου, οι εξωτερικοί εκλέκτορες ήρθαν με σημειωμένα ψηφοδέλτια. Με το νέο νόμο, όπου τα εκλεκτορικά αντικαθίστανται από επταμελείς επιτροπές που διορίζονται από τον κοσμήτορα-μονάρχη (χωρίς μάλιστα να προβλέπεται κοινή συνεδρίασή τους με άλλο συλλογικό όργανο, που ως τώρα ήταν Γενική Συνέλευση της Σχολής) εκτιμώ ότι οι νέοι συνάδελφοι έχουν να πάθουν πολλά, αν είναι «κακά παιδιά».
Με λίγα λόγια, και για να χρησιμοποιήσω την έκφραση της Ακαδημαϊκής Πρωτοβουλίας από την τελευταία ανακοίνωσή της (στις 28.11.2011), «τυχαίνει να έχ[ω] μία απολύτως μονομερή τοποθέτηση απέναντι στο Νόμο», κάτι που καταδίκασε η Ακαδημαϊκή Πρωτοβουλία. Γενικά το γράμμα και το πνεύμα αυτής της τελευταίας ανακοίνωσης είναι από ακατανόητο έως ασύμβατο με τον τρόπο που σκέπτομαι και δρω.
Για παράδειγμα, δεν καταλαβαίνω τι το επιλήψιμο υπάρχει στην «παράσταση διαμαρτυρίας που προγραμματίζουν [τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου ΔΕΠ του ΕΜΠ] στα γραφεία» των «συναδέλφων μελών της Οργανωτικής Επιτροπής για τη διεξαγωγή των πρώτων … εκλογών των 8 μελών του Συμβουλίου Διοίκησης του Ιδρύματος», ώστε η Ακαδημαϊκή Πρωτοβουλία να τη χαρακτηρίζει ως «μία απαράδεκτη ενέργεια στοχοποίησης των συναδέλφων», ή «υπέρβαση των αρμοδιοτήτων ενός ΔΣ [που] δεν απηχ[εί] τις απόψεις της μεγάλης πλειοψηφίας των συναδέλφων μας». Θα ήταν επιλήψιμο αν η διαμαρτυρία δεν ήταν πάνω στον συγκεκριμένο ρόλο των συναδέλφων αλλά τους έθιγε σε προσωπικά ζητήματα, αν επρόκειτο να ασκηθεί οποιασδήποτε μορφής βία, κτλ. Αλλά, η διατύπωση του ψηφίσματος του ΔΣ για «αποστολή επιστολής στα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής και παράστασης του Συλλόγου με σκοπό την παρουσίαση της θέσης του» δεν βλέπω να είναι κατακριτέα.
Τα 30 χρόνια που είμαι στο ΕΜΠ δεν είδα ποτέ να επιφορτίζουμε συνταξιούχους καθηγητές με σοβαρές λειτουργίες υψηλής ευθύνης. Αν η «μεγάλη πλειοψηφία των συναδέλφων μας» αγωνιά «για τη διεξαγωγή των πρώτων … εκλογών των 8 μελών του Συμβουλίου Διοίκησης του Ιδρύματος», τότε γιατί δεν βρέθηκαν 5 ενεργοί καθηγητές για να αναλάβουν αυτό το έργο και έτσι το υπουργείο διόρισε 4 συνταξιούχους; Εν τέλει, γιατί δεν είχαν το θάρρος 4 μέλη της Ακαδημαϊκής Πρωτοβουλίας να ζητήσουν να αναλάβουν αυτό το έργο, ώστε το υπουργείο να μη χρειαστεί να «ανακαλέσει» συναδέλφους από την «αποστρατεία»; Αλήθεια, είναι δυνατό να πιστεύουμε ότι ο όποιος νόμος για το πανεπιστήμιο μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς να υπάρχει μια θαρραλέα και ισχυρή παρουσία ενεργών πανεπιστημιακών που να κάνουν συνειδητή επιλογή και θερμή επιδίωξη την προώθησή του;
Αυτές οι λίγες σκέψεις με οδηγούν μονοσήμαντα να πω «αντίο» στην Ακαδημαϊκή Πρωτοβουλία.
Δημήτρης Κουτσογιάννης
Επειδή οι καιροί είναι πονηροί, σπεύδω να διευκρινίσω ότι δεν με ενδιαφέρει και δεν θα επιδιώξω κανένα «αξίωμα» σε μονομελή ή ολιγομελή (έως και 15μελή…) όργανα ενός νόμου με τον οποίο διαφωνώ ριζικά.
Θα ήθελα να επισημάνω ότι με τον Συνάδελφο, Καθηγητή κ. Δ. Κουτσογιάννη, συνυπήρξαμε στο ΔΣ του ΣΔΕΠ-ΕΜΠ δύο χρόνια, από διαφορετικό μετερίζι ο καθένας. Ασχέτως των απόψεών του με τις οποίες μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί, έχει πάντοτε μια καθαρή θέση για τα πράγματα, την οποία εκφράζει με παρησία.
Χαίρομαι που συνεχίζω να το διαπιστώνω.
Δημήτρη, συγχαρητήρια για το άρτιο αυτό κείμενο, για την ανησυχία σου για τα κοινά, για τα εμβριθή σχόλια, για την παρρησία. Πέρασα από την ίδια φάση, όταν προ ετών ‘αποχαιρέτησα’ με δημόσια τοποθέτηση τη ‘Συσπείρωση’. Μακάρι να αναπτυχθεί η δημόσια κριτική για όλες τις παρατάξεις του ΕΜΠ. Οι ενέργειες ‘παραμερισμού’ σου επειδή είχες, ως οφείλεις, δικές σου απόψεις δείχνει τα όρια δημοκρατικότητας της ΑκΠρ, αλλά, φοβούμαι, και όλων των παρατάξεων.